W czasie marcowej sesji Rady Miasta Szczecin miejscy Radni mają zająć się również projektem uchwały dotyczącej konsultacji AKTÓW PRAWA MIEJSCOWEGO z organizacjami pozarządowymi. Konieczność przyjęcia tej uchwały wynika z przepisów prawa. Dokładniej mówiąc obowiązek jej przyjęcia nakłada na lokalny samorząd ustawa o działalności pożytku publicznego. Nad zaproponowanymi rozwiązaniami zastanawia się Wojciech Spychała ze Stowarzyszenia POLITES.
Projekt uchwały znaleźć można tutaj>>>
Uchwałę trzeba więc przyjąć, by wypełnić ustawowy obowiązek. Byłoby dobrze, aby taka uchwała przyniosła choć drobną zmianę, bo na razie organizacje niezbyt często wyrażają swoją opinię przy okazji uchwalania aktów prawnych, które ich dotyczą.
Do tej pory, jeśli Miasto konsultowało się z organizacjami, to zwykle działo się to za pomocą formularza na stronie internetowej. Ta forma działa jednak kiepsko – konsultując w ten sposób różne dokumenty, Biuro Organizacji Pozarządowych otrzymuje zwykle raptem kilka uwag czy spostrzeżeń.
W samej uchwale jest kilka zapisów, które budzą moje wątpliwości:
Pierwsza dotyczy tego, kto może być inicjatorem konsultacji. W uchwale napisano, że prezydent lub 3 organizacje pozarządowe. Moim zdaniem warto by ten katalog poszerzyć, proponowałbym na przykład w taki sposób:
"2. Konsultacje z są przeprowadzane z inicjatywy Prezydenta Miasta Szczecin, zwanego dalej Prezydentem, bądź na wniosek:
1) przynajmniej trzech organizacji pozarządowych bądź podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, których działalność statutowa jest zgodna z dziedziną, której dotyczy projekt aktu prawa miejscowego,
2) Szczecińskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego,
3) komisji Rady Miasta właściwej rzeczowo w sprawie przedmiotu konsultacji,
4) radnych w liczbie co najmniej 4,"
Rada Pożytku, bo przynajmniej w założeniach ma być głosem organizacji w relacji z Urzędem a Komisja i Radni, bo są przedstawicielami mieszkańców, z których część działa w organizacjach pozarządowych.
Warto zwrócić uwagę, że w zaproponowanym projekcie uchwały nie ma słowa o tym, jak składany przez organizacje wniosek o przeprowadzenie konsultacji ma wyglądać i jaka jest procedura postępowania z wnioskiem o konsultacje złożonym przez organizacje. W uchwale brakuje zapisów, które by precyzowały, jak ma wyglądać składany wniosek o przeprowadzenie konsultacji.
Brakuje więc przykładowo takiego zapisu:
"3. Wniosek powinien zawierać:
1) przedmiot, termin i zasięg terytorialny konsultacji,
2) formę konsultacji, określenie sposobu zgłaszania opinii, uwag i propozycji,
3) uzasadnienie z określeniem celu konsultacji,
4) wskazanie osoby, z którą należy się kontaktować w sprawie złożonego wniosku oraz jej danych kontaktowych,
5) informację o sposobie dostępu do dokumentacji dotyczącej przedmiotu konsultacji."
Jak wspominałem wyżej nie ma też słowa o tym, co ma się dziać z wnioskiem złożonym przez organizacje. Przydałyby się zapisy wskazujące na procedurę. Na przykład takie:
"4. Wniosek spełniający wymogi określone w ust. 2 jest rozpatrywany przez Prezydenta w terminie 30 dni od dnia złożenia. Wnioski niekompletne należy uzupełnić w terminie 3 dni od daty doręczenia wezwania do ich uzupełnienia. Wnioski nieuzupełnione pozostają bez rozpatrzenia.
5. Prezydent rozpatruje wniosek, uwzględniając koszty proponowanej formy konsultacji, istotność przedmiotu konsultacji dla społeczności lokalnej oraz zasadność proponowanego sposobu konsultacji.
6. Podejmowanie decyzji o przeprowadzeniu konsultacji, w drodze Zarządzenia, powierza się Prezydentowi.
7. Zarządzenie, o którym mowa w ust. 6, określa:
1) przedmiot konsultacji,
2) czas rozpoczęcia i zakończenia konsultacji oraz miejsce ich przeprowadzenia,
3) zasięg terytorialny oraz podmioty uczestniczące w konsultacjach,
4) formy przeprowadzania konsultacji,
5) jednostkę organizacyjną Urzędu odpowiedzialną za przeprowadzenie konsultacji,
6) termin i formę przekazania mieszkańcom sprawozdania z wyników konsultacji.
8. Prezydent informuje wnioskodawcę o sposobie realizacji wniosku.
9. Konsultacje przeprowadza Prezydent lub upoważniona przez niego osoba."
Kolejna moja wątpliwość nie dotyczy już braku konkretnych zapisów. Jest raczej prośbą, by do szczecińskich Radnych, by rozważyli możliwość stosowania w dialogu z przedstawicielami organizacji czegoś więcej niż tylko formularz na stronie internetowej. Istnieje przecież cały szereg innych możliwych sposobów prowadzenie dialogu. Trzeba tylko chcieć z nich skorzystać i być ciekawym tego, co pracownicy, członkowie czy wolontariusze organizacji mogą zaproponować:
"10. Konsultacje przeprowadza się w następujących formach:
1) zebrań z przedstawicielami organizacji pozarządowych działających na terenie Gminy,
2) badania opinii organizacji poprzez umieszczenie projektu aktu prawa miejscowego i przyjmowanie uwag na piśmie za pomocą formularza konsultacji projektu aktu prawa miejscowego,
3) warsztatów dla przedstawicieli organizacji, umożliwiających zdobycie wiedzy na temat konsultowanego aktu prawa miejscowego i wypracowanie propozycji jego treści,
4) zogniskowanego wywiadu grupowego z przedstawicielami organizacji,
5) innych formach uzasadnionych potrzebami i celami konsultacji.
11. Prezydent dokonuje wyboru form konsultacji z organizacjami w zależności od potrzeb i zaistniałych okoliczności.
12. Możliwe jest prowadzenie konsultacji w różnych formach.
§ 3. Gmina Miasto Szczecin zapewnia obsługę merytoryczną i organizacyjną oraz ponosi koszty organizacji konsultacji.
§ 4. 1. Z zebrania z przedstawicielami organizacji sporządza się protokół, do którego dołącza się listę obecności osób biorących udział w spotkaniu. Protokół zamieszcza się na stronie internetowej Urzędu.
2. Zebranie z przedstawicielami organizacji jest ważne bez względu na liczbę obecnych na nim osób.
3. Informacja o zebraniu z przedstawicielami organizacji powinna być podana do wiadomości publicznej co najmniej na 14 dni przed wyznaczonym terminem zebrania na stronie internetowej Urzędu oraz poprzez wywieszenie ogłoszenia w miejscu ogólnodostępnym."
Następna wątpliwość dotyczy treści formularza, który jest załącznikiem do uchwały. Załącznik jest integralną częścią uchwały, więc konsultacje każdego aktu prawnego będą musiały odbywać się za pomocą tego formularza. Może lepiej zapisać w uchwale, co taki formularz musi zawierać obowiązkowo, ale nie narzucać konkretnego wzoru, bo na potrzeby konsultacji różnych aktów prawnych formularz będzie mógł być wtedy dostosowany.
"§ 5. 1. Konsultacje w trybie badania opinii organizacji z wykorzystaniem formularza konsultacji projektu aktu prawa miejscowego prowadzone są poprzez opublikowanie formularza na stronie internetowej Urzędu.
2. Formularz, o którym mowa w ust. 1, zawiera treść konsultowanego aktu prawa miejscowego oraz informację, w jaki sposób można przekazywać opinie, uwag i propozycje dotyczące danego aktu prawa miejscowego.
3. Konsultacje z organizacjami prowadzone z wykorzystaniem formularza konsultacji projektu aktu prawa miejscowego nie mogą trwać krócej niż 30 dni.
4. Nieprzedstawienie przez zainteresowanych udziałem w konsultacjach opinii w terminie wyznaczonym na konsultacje oznacza rezygnację z prawa jej wyrażenia."
Bardzo wiele moich wątpliwości budzi paragraf 4 dotyczący tego, że zasadność propozycji ma weryfikować Rada Pożytku Publicznego. Sam jestem członkiem tej Rady i uważam, że nie powinno być naszą rolą jako Rady Pożytku decydowanie o tym, które z uwag powinny być przyjęte a które odrzucone. Nie wiem, czemu takie ocenianie miałoby służyć, bo przecież zarówno konsultacje, jak i stanowiska Rady Pożytku nie są dla Prezydenta wiążące. Wydaje mi się, że decyzję o tym, które uwagi warto wykorzystać przy tworzeniu aktu prawnego powinny należeć do projektodawcy. Ten zapis w mojej ocenie należałoby usunąć. Bo Rada Pożytku ma doradzać Prezydentowi i konsultować lokalne prawo dotyczące organizacji pozarządowych, nie powinna być jednak moim zdaniem recenzentem opinii, które przedkładają przy okazji konsultacji organizacje.
Moim zdaniem po przeprowadzeniu konsultacji wystarczy podanie sprawozdania do publicznej wiadomości. Proponowałbym na przykład następujące zapisy:
"§ 6. 1. Prezydent podaje do publicznej wiadomości sprawozdanie z wyników konsultacji w terminie 30 dni od daty ich zakończenia na stronie internetowej Urzędu.
2. Sprawozdanie z wyników konsultacji zawiera:
1) informacje o przedmiocie prowadzonych konsultacji;
2) informacje o wykorzystanych formach konsultacji;
3) zestawienie opinii, uwag i propozycji zgłoszonych w czasie konsultacji, które zostały uwzględnione w projekcie aktu prawa miejscowego przedłożonego Radzie Miasta Szczecin
4) zestawienie opinii, uwag i propozycji zgłoszonych w czasie konsultacji które nie zostały uwzględnione w projekcie aktu prawa miejscowego przedłożonego Radzie Miasta Szczecin wraz z uzasadnieniem odrzucenia."
Inna sprawa, że z punktu widzenia uczestników konsultacji oraz mieszkańców najbardziej przejrzyście byłoby, aby takie sprawozdanie było dołączone do uchwalonej uchwały, która poprzedzona była konsultacjami. Wtedy bez konieczności analizowania różnych dokumentów każdy łatwo mógłby zapoznać się z przebiegiem konsultacji i zobaczyć, które z uwag zostały wzięte pod uwagę, a które nie.
Przygotowując swoje spostrzeżenia do uchwały wciąż towarzyszyło mi przekonanie, że uchwała nie będzie często wykorzystywana, bo przedstawiciele organizacji rzadko mają potrzebę, by sugerować brzmienie lokalnego prawa w sprawach ich dotyczących. Nie często też są pytani o opinię przez projektodawców. Uważam jednak, że skoro i tak trzeba tę uchwałę uchwalić warto, by była przykładem dobrego przyjaznego mieszkańcom prawa.
Wojciech Spychała
Stowarzyszenie POLITES